Συμφωνία για τη λειτουργία ομάδας (Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση)

Βήματα δραστηριότητας

1. Η ομάδα κάθεται σε κύκλο και ο/η εκπαιδευτικός μοιράζει μία κόλλα χαρτί και ένα στιλό σε όλους/ες. Τους ζητά να σκεφτούν μία ομάδα/μία τάξη που ήταν η καλύτερη που έχουν ζήσει ποτέ, γιατί ένιωθαν όλοι μαζί και ενωμένοι. Λέει: «σκεφτείτε τι από όσα έκανε ο δάσκαλος και οι μαθητές/τριες συνέβαλαν στο να θυμόσαστε τόσο θετικά αυτήν την ομάδα/τάξη… Σχεδιάστε στην κόλλα ένα κύκλο, όπως αυτόν που σχεδιάζω εγώ τώρα στον πίνακα και τραβήξτε μέσα ακτίνες, για να γράψετε πάνω στην κάθε μία τι είναι αυτό που σας ευχαριστούσε σε αυτήν την ομάδα και σας έκανε να νιώθετε ότι ανήκετε σε αυτήν, όπως όλοι/ες. Αν θέλετε μπορείτε να προσθέσετε και άλλες ακτίνες, αν υπάρχουν περισσότερα στοιχεία που θέλετε να καταγράψετε. Έχετε στη διάθεσή σας 10 λεπτά. Το ίδιο θα κάνω κι εγώ».
2. Ο/η εκπαιδευτικός ζητά να κάτσουν σε δυάδες με κριτήριο κάποιον/ κάποια που γνωρίζουν λιγότερο και να περιγράψουν όσα αναφέρουν στο χαρτί τους. Αν δεν μιλούν την ίδια γλώσσα, να σκεφτούν πώς θα εξηγήσουν όσα έχουν σημειώσει στο χαρτί τους. Είναι ωραίο να επινοήσουν τον πιο αποδοτικό τρόπο, ώστε στο τέλος να γνωρίζουν πολύ καλά τις προτάσεις του ζευγαριού τους για την καλή και συμπεριληπτική λειτουργία της ομάδας. Ζητάει τα ζευγάρια να καθίσουν αντικριστά, για να έχουν βλεμματική επαφή και να βλέπονται καλά. Δίνει όσο χρόνο χρειάζεται για να ολοκληρώσουν όλα τα ζευγάρια την ανταλλαγή των τροχών με τους όρους της συμπεριληπτικής λειτουργίας της ομάδας.
3. Οι δυάδες θα γίνουν τετράδες και θα καλλιεργηθεί περαιτέρω η επικοινωνία μεταξύ τους, ώστε να συναποφασίσουν ποια είναι τα κοινά χαρακτηριστικά της καλής ομάδας των 4 μελών. Λέει: «Κάθε δυάδα τώρα ας διαλέξει άλλη μία (ή δύο σε περίπτωση τμήματος με 24 ή 28 μαθητές) και ας κάτσουν οι τέσσερις σε κύκλο. Κάθε μαθητής/τρια ας παρουσιάσει τους τροχούς του ζευγαριού του στα υπόλοιπα μέλη της ομάδας, με τον αποδοτικότερο επικοινωνιακά τρόπο. Σημασία έχει να μάθουμε όλοι όλων. Ένας/μία από εσάς ας αναλάβει ως γραμματέας να καταγράφει σε μία κόλλα χαρτί ποια είναι τα χαρακτηριστικά της «καλής» και «συμπεριληπτικής» τάξης. Καλό είναι να συζητήσετε τις ομοιότητες και επικαλύψεις και να καταλήξετε σε κοινά χαρακτηριστικά όλη η ομάδα. Ο αριθμός των χαρακτηριστικών δεν είναι περιορισμένος. Έχετε 30 λεπτά στη διάθεσή σας». Ο/η εκπαιδευτικός είναι πλησίον των ομάδων και παρακολουθεί την πολυεπίπεδη διεργασία στο εσωτερικό των ομάδων, αλλά και τους ποικίλους τρόπους που βρίσκουν για να επικοινωνήσουν. Μόνο αν χρειαστεί βοηθά και προτείνει. Στη διάρκεια της συζήτησης ζητούμε, πλησιάζοντας την κάθε ομάδα: «Παρακαλώ αποφασίστε εκτός από τον/τη γραμματέα ποιος/ποια θα παρουσιάσει τα αποτελέσματα».
4. Απλώνεται ένα μεγάλο κομμάτι χαρτί σε επίπεδο χώρο (ενωμένα θρανία, δάπεδο, τοίχος κ.ά.). Σχηματίζεται ένας κύκλος και ζητείται από κάθε ομάδα να παρουσιάσει με τον καλύτερο και αποδοτικότερο τρόπο τα αποτελέσματα της συνεργασίας τους. Σημασία έχει να καταλαβαίνουν όλοι και όλες ανεξάρτητα από τη μητρική τους γλώσσα. Ο/η εκπαιδευτικός καταγράφει με τον καλύτερο τρόπο μέσα στον κύκλο τα αποτελέσματα. Μπορεί να χρησιμοποιήσει διάφορες γλώσσες, σύμβολα, ζωγραφική κ.λ.π. Αν οι ομάδες αναφέρονται σε κοινούς όρους της λειτουργίας της ομάδας σημειώνει την κοινή προτίμηση και τονίζονται οι ομοιότητες. Αφού τελειώσουν οι ομάδες γίνονται αναστοχαστικές ερωτήσεις, για να βοηθήσουν τα μέλη της ομάδας να αντιληφθούν καλύτερα τη διαδικασία και τα αποτελέσματά της: Τι κάναμε μέχρι τώρα; Γιατί το κάναμε; Με ποιους τρόπους επικοινωνήσαμε και περάσαμε το μήνυμα μας στην ομάδα; Ο/η εκπαιδευτικός ολοκληρώνει το βήμα. Λέει: «Από αυτή τη διαδικασία παιδιά μάθαμε ποια θεωρούμε ότι είναι τα στοιχεία που θα μας κάνουν στην τάξη μας να νιώθουμε μια ομάδα και ότι ανήκουμε σε αυτήν. Ας πάρουμε τις σκέψεις μας μαζί μας και ας επιχειρήσουμε να σκεφτούμε και να προτείνουμε στην κοινότητά μας ο καθένας προσωπικά τι είμαστε πρόθυμοι να δώσουμε για να έχουμε την καλύτερη τάξη, που συμπεριλαμβάνει όλους και όλες μας. Φυσικά το ίδιο θα κάνω κι εγώ».
5. Ο/η εκπαιδευτικός ζητά να γυρίσουν στις ομάδες τους και να απαντήσουν στο ερώτημα: Τι είσαστε πρόθυμοι να δώσετε για να πάρετε την καλύτερη τάξη που είχατε ποτέ, στην οποία θα νιώθουμε όλοι ενωμένοι και αποδεκτοί; Τι μπορείτε να προσφέρετε για να γίνει η τάξη μας «καλύτερη», με τα χαρακτηριστικά αυτά, που εμείς συμφωνήσαμε και βλέπετε μέσα στον κύκλο; Λέει: «Ο/η γραμματέας κάθε ομάδας ας καταγράψει σε φράσεις τι είστε πρόθυμοι να κάνετε ως μαθητές/τριες και μέλη της κοινότητας και το ίδιο θα κάνω κι εγώ ως εκπαιδευτικός στη δική μου κόλλα. Είναι καλό να χρησιμοποιούμε ρήματα που δηλώνουν δηλαδή τις ενέργειες που θα κάνουμε ή τις συμπεριφορές που θα δείξουμε π.χ. να συνεργαζόμαστε πρόθυμα με όλα τα παιδιά και όχι μόνο με τους φίλους μας. Έχουμε στη διάθεσή μας 30 λεπτά και φροντίστε να καταλαβαίνουν όλα τα μέλη της ομάδας και να συμμετέχουν με οποιονδήποτε τρόπο μπορούν. Εργαστείτε όσο πιο ουσιαστικά μπορείτε, γιατί έχει μεγάλη σημασία για όλους μας να συμφωνήσουμε σε κανόνες που θα τους τηρήσουμε όλοι/ες. Ένας/Μία από κάθε ομάδα, όπως πάντα θα γράφει και ένας άλλος θα παρουσιάσει και παρακαλώ αυτοί/ές να είναι διαφορετικοί από την προηγούμενη φορά».
6. Ο/η εκπαιδευτικός από την πλευρά του καταγράφει και αυτός τι είναι πρόθυμος να δώσει: π.χ. αναγνώριση της προσπάθειας και της συμμετοχής, ομαδοσυνεργατικές διδασκαλίες, προβολή video, χρήση διαφορετικών γλωσσών κ.ά. Γυρνάνε στον κύκλο και ο/η εκπαιδευτικός γράφει τους κανόνες στο χαρτί έξω από τον κύκλο. Καταγράφονται όλες οι προτάσεις. Δίνονται διευκρινήσεις σε ασάφειες και εξηγούνται σε όλους οι όροι. Στη συνέχεια ανακοινώνει και γράφει ο/η εκπαιδευτικός και τη δική του λίστα. Με βάση τα αναγραφόμενα γίνεται στην κοινότητα συζήτηση με προσπάθεια να συμμετέχουν όλοι/όλες. Συζητούνται οι προτάσεις, ώστε να συνταχθεί ένα κείμενο με όρους που θα κάνουν την τάξη φιλική και συμπεριληπτική για όλους τους μαθητές και όλες τις μαθήτριες. Οι όροι είναι καλό να είναι 3-4 περίοδοι που να περιλαμβάνουν τα πιο σημαντικά από αυτά που αναφέρονται. Οι όροι θα ορίζονται ως υποχρεωτικοί για όλα τα μέλη της κοινότητας.
7. Ο/η εκπαιδευτικός συντάσσει το κείμενο της συμφωνίας με τους κοινούς όρους και φροντίζει να μεταφραστεί στις γλώσσες των παιδιών προσφύγων. Όλες οι εκδοχές αναρτώνται στην τάξη με αναφορά από τον/την εκπαιδευτικό ότι θα ήταν πολύ ωραίο μέχρι το τέλος της χρονιάς να έχουμε κάνει όλοι και όλες προσπάθεια να γνωρίσουμε σε ένα βαθμό τις γλώσσες της συμφωνίας. Προτείνει το τελικό κείμενο-συμφωνία να το υπογράψουν όλοι/ες. Αναστοχασμός με άξονες:
   • Τι σημαίνει αυτή η συμφωνία για όλους/ες μας και τον καθένα/μία από εμάς;
   • Ποιοι έχουν την ευθύνη της καλής λειτουργίας της ομάδα, ώστε να νιώθουν όλοι ενταγμένοι;
   • Είστε έτοιμοι να συνεισφέρετε στη βελτίωση της κατάστασης όλων στην κοινότητά μας;